‘Moeten we dit jaar echt twee keer op vakantie gaan?’

On 7 februari 20208 februari 2020 door Raam OpeninMaatschappij3 reacties

Bij Driebergen-Zeist nemen ze naast en tegenover plaats mij in de trein. Het zoontje is verdiept in Donald Duck dubbelpocket 59 en schurkt gezellig tegen zijn vader aan. Het meisje heeft mooi rood haar. Zij is een jaar of twaalf en zit rustig met een e-reader naast mij. Bij Ede-Wageningen vraagt ze aan vader hoe laat het is en wanneer ze er zullen zijn. Ze moeten eerst naar Nijmegen en dan met een boemeltje verder reizen. Die term kent ze niet, maar zodra vader uitlegt dat een boemel op elektriciteit rijdt, begint zij over het milieu.

Ze zegt dat elektrisch rijden evengoed vervuilend is. En waarom gaan ze altijd met de auto op vakantie? De auto is nog meer vervuilend dan de trein. ‘Moeten we dit jaar echt twee keer op vakantie gaan?’ Vader kijkt haar bijna getergd aan. ‘Zullen we daar thuis verder over praten en niet hier in de trein?, antwoordt hij. Daarna blijft het weer stil naast mij.

Ach, kínd toch. Zo jong al zulke grote wereldproblemen op je schouders nemen.

Nog niet eerder heb ik dit van zo dichtbij meegemaakt. Er is waarlijk iets gaande als de jongste generatie dergelijke vragen stelt. En gelijk heeft zij. De oude garde, op een klein groepje na, rotzooit maar aan en blijft daar mee doorgaan.

‘Moeten we dit jaar echt twee keer op vakantie gaan?’ Deze vraag stellen op je twaalfde, omdat je het te vervuilend vindt … Het was onbestáánbaar dat ik zoiets in 1975 zou kunnen bedenken. Ik ben wel benieuwd wat haar vader eenmaal thuis heeft gezegd.

Levenslessen: (3) Het steentje in de rivier

On 14 januari 202015 januari 2020 door Raam OpeninLeven, MaatschappijEen reactie plaatsen

Waar te beginnen? In de tijd, in de ruimte? Bij mens, plant of dier? Bij het ontstaan van het heelal, misschien? Dit is namelijk de volgende in mijn persoonlijke serie belangrijke levenslessen:

Levensles 3. Alles hangt met alles samen

Alles heeft een oorsprong en een gevolg. Ons eigen handelen bijvoorbeeld. We baseren onze normen en waarden onder meer op wat onze (voor-) ouders hebben meegemaakt. Daar gedragen we ons naar en vervolgens reageert onze omgeving hier weer op. Zo doen wij zelf ook ervaringen op. Waarop we onze eigen meningen vormen. Vervolgens dragen wij ons ideeëngoed over aan onze kinderen, die … enzovoort.

En alles hangt met alles samen. Dit heb ik vooral geleerd in mijn werk voor armoedebestrijding en ontwikkelingssamenwerking. Veel mensen denken dat het wel goed komt, als er maar een schooltje wordt gebouwd, of een ziekenhuis. En als er dan ook nog een fabriek opent, is de armoede zo voorbij. Helaas.

Neem het spreekwoordelijke steentje in de rivier. Een buurland bouwt een grote dam. Vanaf dat moment wijzigt de rivier haar koers. Waar eerst water stroomde, valt de grond langzaamaan droog. En waar het land voorheen dor was, wordt het nu rijkelijk bevloeid. De gevolgen voor de bevolking aan weerszijden van de grens zijn enorm.

Bij armoedebestrijding grijpt alles in elkaar: klimaat, geografie, milieu, geschiedenis, politiek, rechtspraak, veiligheid, religie, onderwijs, gezondheid, cultuur, bevolkingssamenstelling, et cetera. Je kan niet één enkel element aanpakken en de rest bij het oude laten.

Kortom: als je vindt dat er wat moet veranderen in de wereld, dan kan je zelf beginnen.

Spiritualiteit op de klimaattop

On 16 december 201916 december 2019 door Raam OpeninMaatschappij2 reacties

Het lijkt vergezocht, maar ik zie een duidelijk verband tussen spiritualiteit en de klimaattop. Spiritueel zijn beschouw ik als de erkenning dat er een mysterieuze entiteit is, die wij niet kunnen verklaren. Wij mensen kunnen bijvoorbeeld niet bewijzen of, en zo ja dat wij over oer-kennis beschikken. We weten evenmin exact hoe het heelal is ontstaan. De klimaattop in Spanje is mislukt, omdat er geen ruimte was voor spiritualiteit.

Op zoek naar spiritualiteit kwam ik vandaag bij Plato uit. Volgens Plato was de werkelijkheid slechts een afschaduwing is van een volmaaktere en dus realistischer Vormenwereld. Wiskunde kent een absoluutheid en perfectie, die in werkelijkheid niet voorkomt. Geen mens tekent uit de losse pols een perfect vierkant, terwijl we de tekening ervan wel als een vierkant beschouwen. Ken je de Allegorie van de grot, dan begrijp je waarom het op zo’n klimaattop misgaat.

In bovenstaande foto zie ik zowel boomschors als een luchtfoto van een oeroud en mysterieus berglandschap.

Plato leefde circa 2.400 jaar geleden in Griekenland. Met zijn kennis beschreef hij al de hedendaagse politieke situatie. Het zou mij niet verbazen als er 24.000 en 240.000 jaar geleden mensen of mensachtigen rondliepen, die dezelfde realiteit ook kenden. Daarom neem ik, bezorgde wereldburger en natuurliefhebber, vandaag een 24 eeuwen oud citaat over van Wikipedia:

‘Zolang ofwel wijsgeren geen koningen zijn in hun land, ofwel zij, die nu de titel van koningen of machthebbers dragen, geen echte en volwaardige wijsgeren zijn; zolang de politieke macht niet in éénzelfde persoon samenvalt met de filosofie; en zolang aan de menigvuldige naturen die nu één van beide zonder de andere nastreven, niet met geweld de weg wordt versperd – zolang ook, mijn waarde Glauco, komt er geen eind aan de kwalen die de staten, ja, naar ik meen, de gehele mensheid, teisteren.’

Terug naar dat spirituele. Misschien, heel misschien heb ik daar iets van gezien.

IS-vrouwen en bevolkingspolitiek

On 4 december 20194 december 2019 door Raam OpeninMaatschappij11 reacties

Op een zonovergoten dag wandelen vriendin F en ik door landelijk gebied over het Marskramerpad van Lettele naar Holten. Onderweg bespreken we de toestand in de wereld. Wat moeten ‘we’ toch aan met die vrouwen van IS-strijders, die nu met hun kroost naar Nederland terug komen? Vriendin F is sociaal ingesteld. ‘Wat kunnen wij hen bieden?’, vraagt zij. Deze vraag lijkt mij als uitgangspunt precies de omgekeerde wereld. ‘Je kan beter aan hen vragen wat zij willen gaan doen voor onze maatschappij.’ Zo komen we uit bij bevolkingspolitiek.

Als vrouwen van IS-gangers terugkomen, worden ze berecht volgens ons rechtssysteem, ver weg van de slachtoffers. Maar wat heeft een Jezidi-vrouw daaraan? Of een Syrisch gezin, waarvan de vader en drie kinderen zijn gedood toen het huis werd beschoten? Veroordeel dergelijke misdaden liever in de nabijheid van de getroffenen. Stel getroffenen in staat om hun zegje te doen. Om, als zij dit wensen, de dader recht in de ogen te kijken en met hun leed te confronteren. Ik geloof meer in het effect van een soort Waarheid & Verzoening tribunaal.

En hoe anders zou het werken als daders en medeplichtigen voortaan voor genoegdoening moeten zorgen? Bijvoorbeeld in de vorm van een financiële vergoeding voor de herbouw van het huis. Die bijdrage kan worden voldaan door een zelf gekozen vorm van dienstverlening aan de samenleving. Dan kan de overheid met de ‘opbrengst’ een subsidiepot vullen, als bijdrage aan de wederopbouw. Dit is eenvoudig gesteld, maar het gaat om het idee. Daders en medeplichtigen die nu naar Nederland terugkomen, gaan rustig chillen in detentie. Sommigen van hen kijken daar zelfs naar uit, volgens interviews.

De vraag over terugkerende IS-ers raakt ook grotere kwesties rond bevolkingspolitiek. Bevolkingspolitiek heeft een negatief imago, maar neutraal beschouwd is dat onterecht. Het hangt gewoon af van de doelstelling, en van welke normen en waarden je hanteert.

Nederland is hard toe aan beleid op dit gebied. Welke richting willen we op met ons land? Welke grote internationale veranderingen staan ons te wachten? Hoe houden we het hier voor iedereen leefbaar? Wat is daarvoor nodig? Kunnen we dan ook eens uitgaan van het idee achter: ‘Ask not what your country can do for you—ask what you can do for your country.’ (J.F. Kennedy)?

Ondertussen wandelen we verder. Links en rechts zien we uitgestrekte groene biljartlakens en winterse maisstoppels op zwarte akkers. Her en der groeit een plukje bos of staat een knusse boerderij. Wat een ruimte. Het land ligt er stil en schijnbaar verlaten bij. We hebben deze ruimte nodig om bij te komen van alle hectiek in de huidige maatschappij.

Veranderende spiegeling van ons zelf

On 26 november 201927 november 2019 door Raam OpeninLeven5 reacties

Een acteur kan zich in een rol verliezen wanneer hij iemand anders speelt. Hij neemt dan tijdelijk de karakteristieken over van dat personage, ook buiten zijn werk. Dit schrijft Inez Polak in Ideeën over de grens, Trouw, 2 november 2019. Zo werkt een gezegde als ‘fake it till you make it’ echt. Want je gelooft werkelijk dat je iets kan, of dat je iemand bent, wanneer je jezelf dat stevig inprent.

Ook kunnen we het gedrag van een ander bewust ‘spiegelen’, om die persoon te beïnvloeden.

Wie we (denken te) zijn, hangt mede af van onze eigen inbeelding en van andere mensen.

Wellicht is dit een reden waarom veranderende spiegelingen in het water zo intrigerend zijn. We herkennen er iets in van onze eigen werkelijkheid.

Impressionistische kunst in het water

On 22 november 201929 november 2019 door Raam OpeninFantasie4 reacties

‘Waterkunst’, schreef ik boven het vorige logje. Een spontaan verzonnen woord dat zowaar door de spellingcontrole komt. Het is een bestaand fenomeen. Monet maakte als impressionistische schilder veel waterkunst. Hij liet zich inspireren door wat hij aantrof in en rond een waterpartij. Vergelijk zijn werk maar met de foto’s hierboven en -onder van goudgeel weerspiegelde boomtakken en drijvend blad op het wateroppervlak.

Dankzij een verzonnen woord heb ik weer wat geleerd. Waterkunst is alles wat als kunstuiting in, op of met water is gemaakt en waarbij het water centraal staat. Zoals vijvers met beelden of een lichtshow, schilderijen van waterpartijen, en kunstinstallaties met stromend water. Waterkunst kan evengoed het werk van de natuur zijn. Denk aan rollende golven, de Grand Canyon of elegant wuivende slierten zeewier.

We geloven als individuen graag dat we origineel zijn, maar dat is verbeelding.

Psychedelische waterkunst

On 22 november 20192 december 2019 door Raam OpeninFantasie8 reacties

Dit jaar moedigde Henk a.k.a. Luuk1945 mij aan om te experimenteren met spiegelingen in het water. Zijn woorden indachtig nam ik onlangs foto’s voor de herfstkleur blauw. Dat log bevat een bijna psychedelisch tafereel. Je ziet een grillige reflectie in het water van een vijver. Zodra je weet dat het om een vijver gaat, herken je de bomen en blauwe lucht in het lijnenspel.

Ik heb daar een hele serie foto’s genomen. Het zijn klassieke plaatjes van bomen langs de oever met overhangende takken in herfsttinten. Een enkele foto is best aardig gelukt, maar stelt als kunstobject weinig voor.

Tot je inzoomt op kleine stukjes van de weerspiegelingen. Een paar vierkante centimeters hier en een rechthoekje daar. Dan komen de waterschilderingen in uiteenlopende stijlen tevoorschijn. Psychedelisch, surrealistisch, pointillistisch, vol optische illusies en impressionistisch. Zie bijvoorbeeld de twee foto’s hierboven en -onder.

Het effect doet denken aan kunst uit de vroege jaren zeventig. Deze stijl is redelijk psychedelisch, nietwaar? Nou, ik begrijp nu waar het idee vandaan komt. Die hippie-artiesten deden wel alsof ze creatief high waren, maar ze hebben gewoon lang in het water gestaard.