Op maandagochtend maak ik een inspirerende wandeling met iemand van het netwerk voor werkzoekenden. We pauzeren in de mist op het terras van de Westerbouwing wanneer onder de opstijgende wolkenflarden ineens een zonovergoten rivierlandschap verschijnt. Dan denk je echt: wat is nu eigenlijk het probleem? Thuis wacht een e-mail over een petitie voor het basisinkomen. Om diverse redenen ben ik daar voorstander van.

Over de hoogte van het bedrag, de wijze van financiering en de minimaal benodigde criteria valt nog best wat te zeggen. Denk aan maandelijks circa € 1.200 voor iedere Nederlandse staatsburger boven de 18 jaar. Dan zie ik deze voordelen van een onvoorwaardelijk basisinkomen:

1. De WW, WAO, AOW, ziektewet, bijstand, studiefinanciering en veel aanvullende randvoorzieningen worden overbodig. Dat scheelt een enorme administratieve rompslomp voor de overheid. En het bespaart uitkeringsgerechtigden betutteling, frustratie en ergernis. Een deel van de aan stress gerelateerde zorgkosten valt weg. Premies voor ziektekostenverzekeringen kunnen omlaag. Een deel van de landbouwsubsidies kan worden afgebouwd.
2. Alle huisvrouwen/-mannen, vrijwilligers en mantelzorgers worden automatisch betaald. Dat is erkenning en waardering voor hun sociale en maatschappelijke werk. Een deel van de kosten voor kinderopvang kan vervallen. Mensen krijgen meer tijd voor vrijwilligerswerk, de zorg voor kinderen en voor elkaar. Er ontstaat meer ruimte voor sport, cultuur en natuurbeheer. Dat levert ook financieel winst op. Het mooiste werk is in ons land vaak onbetaald.
3. Je kan gewoon blijven werken en daarmee extra geld verdienen. Leuk voor degenen die van luxe houden, dure hobby’s hebben of ambitieus en competitief zijn.
   (Uit onderzoek blijkt dat mensen die twintig jaarlijkse cheques van USD 25.000 in een loterij winnen, meer sparen en iets minder gaan werken. De meesten blijven aan de slag. Bron: Guido Imbens, de Volkskrant 10 oktober 2016.)
4. Met een basisinkomen heb je minder zorgen. Ontspannen mensen hebben de mentale ruimte om echt innovatieve ideeën te ontwikkelen voor de toekomst van de arbeidsmarkt. Daar is nu een grote behoefte aan.
5. Je kan stoppen met werken wanneer je dat zelf wilt, want de AOW-leeftijd is voortaan onbelangrijk. De ‘concurrentie’ tussen generaties op de arbeidsmarkt neemt af. Voor mij zou dat een opluchting zijn. Ondanks mijn vier beroepen vind ik trouwens moeilijk werk. Dit komt mede door automatisering, overheveling van werk naar het buitenland en structurele bezuinigingen. Veel functies werden complexer en de omstandigheden zijn nu hectischer. Een deel van de bevolking kan dat gewoon niet (meer) aan.
6. Je kan een voltijdsstudie voor een kansrijk beroep volgen wanneer je al vijftig bent en je zo omscholen. Daarna ben je weer beter inzetbaar op de arbeidsmarkt.
7. Mensen die nu geen of nauwelijks inkomen hebben en zwaar interen op hun vermogen, krijgen een vangnet. Ze vallen nu tussen de wal en het schip.
8. Als je een bescheiden inkomen gewend bent, hoef je bij tegenslag (langdurige ziekte, werkloosheid, faillissement) minder snel je huis te verkopen.
   Anderzijds kan een basisinkomen mensen makkelijker aan een hypotheek helpen. Dat is weer gunstig voor de huizenmarkt en aanverwante sectoren.
9. Vermoedelijk neemt criminaliteit af. (In verschillende voorstellen krijgen gevangenen overigens geen basisinkomen.) Dit leidt tot een veiliger gevoel.
10. En misschien wel het grootste voordeel (van basisinkomen2018.nl): Het monopolie van betaalde arbeid als zou het de hoogste vorm van zingeving zijn, zal verminderen. (Hear, hear!)

GroenLinks wil in onze gemeente een basisinkomen experiment uitvoeren met mensen in de bijstand. Na wat heen en weer ge-e-mail leer ik dat bijstandsgerechtigden voor de lokale politiek extra interessant zijn. Daar baal ik van, want zo gaat die partij op verkeerde wijze met het plan aan de haal. Het onvoorwaardelijk basisinkomen is bedoeld voor iedereen. Dus ook voor mensen met een parttime baan, voor een tweeverdiener en voor een miljonair. Met een beperkt gedefinieerde doelgroep krijg je onbetrouwbare resultaten en ondermijn je de steun van mensen die uitgesloten zijn. Daarom vind ik dat ze een dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking moeten nemen.

Bij de petitie van GroenLinks ontbreken concrete cijfers voor de financiering. Maar op internet staan berekeningen voor een landelijk basisinkomen. De een wil het geld halen bij banken en nutsbedrijven. De ander kijkt naar microbelasting van financiële transacties. Logischer is onder andere een samenvoeging van de budgetten voor alle sociale voorzieningen en verwachte besparingen. Dat zal echter niet genoeg zijn. (Een overzicht van diverse opties en berekeningen stond op basisinkomenvoordummies.nl.) Ik ben ervan overtuigd dat de financiering rond kan komen. Alleen al omdat de ECB een zinvolle(re) bestemming voor vers geperst geld nodig heeft.

Het initiatief van GroenLinks past in een beweging die ook elders in het land opduikt. Men wil eerst lokaal experimenteren en het basisinkomen vervolgens nationaal invoeren. In dat geval gaan onmiddellijk andere factoren meespelen. Zoals een internationaal aanzuigende werking.

Ik denk dat linkse partijen er goed aan doen om rechtse partijen al bij voorbaat de wind uit de zeilen te nemen. Dat kan door rechts te denken en passende voordelen klaar te hebben. Maar dan moet links de vaak terechte zorgen van rechts wel serieus nemen. Want zo’n proef is op termijn de kans om uiteindelijk wereldwijd bestaanszekerheid te bereiken.