In januari 2019 nam ik foto’s van bijzondere ijssculpturen aan de rand van een bevroren plas. Sindsdien kijk ik met extra belangstelling naar ieder ijslaagje op mijn pad. Gisteren was het weer raak. Zeg nu zelf: doe hier een lijst omheen en je hebt een schilderij van steen, ijs en zand.
Gevonden!
Hou je van abstract of figuratief? Daar had ik nooit bewust over nagedacht. Bij tekenles merkte ik vroeger wel dat abstract tekenen makkelijker is dan realistisch. Probeer het zelf maar eens. En bij abstract tekenen ervoer ik meer ruimte voor creativiteit en fantasie. Nu fotografeer ik regelmatig met de eenvoudige camera van mijn smartphone. Daarbij valt op dat ‘mislukte’ foto’s, toevalstreffers en surrealistische beelden mij het meeste aanspreken.
Zogenaamd mislukt zijn foto’s met een onbedoeld bewogen beeld. Soms neemt mijn smartphone ze vanzelf. De toevalstreffers zijn foto’s die onverwachts goed uitpakken door omstandigheden waarvan ik mij niet bewust ben. Dan zie ik in werkelijkheid iets anders dan wat het oog van de camera waarneemt. Ook leuk is het zicht op voorwerpen vanuit een ongebruikelijke positie. Zoals wanneer je op je rug liggend in een veld de wereld observeert.
Nu ik voor dit blog regelmatig foto’s selecteer, wordt mijn voorkeur steeds duidelijker. Want het mooist vind ik toch de categorie die min of meer surrealistisch is, zoals waterspiegelingen. Hierbij veranderen alle vormen en lopen vaak twee of meer onderwerpen in elkaar over.
Surrealistische beelden laten altijd wat te raden. Even is er een kort moment van verwarring, van onwetendheid. Een moment waarin nog niets concreet is en het zichtbare in onze verbeelding elke vorm kan aannemen. Dat vind ik mooi.
‘Waterkunst’, schreef ik boven het vorige logje. Een spontaan verzonnen woord dat zowaar door de spellingcontrole komt. Het is een bestaand fenomeen. Monet maakte als impressionistische schilder veel waterkunst. Hij liet zich inspireren door wat hij aantrof in en rond een waterpartij. Vergelijk zijn werk maar met de foto’s hierboven en -onder van goudgeel weerspiegelde boomtakken en drijvend blad op het wateroppervlak.
Dankzij een verzonnen woord heb ik weer wat geleerd. Waterkunst is alles wat als kunstuiting in, op of met water is gemaakt en waarbij het water centraal staat. Zoals vijvers met beelden of een lichtshow, schilderijen van waterpartijen, en kunstinstallaties met stromend water. Waterkunst kan evengoed het werk van de natuur zijn. Denk aan rollende golven, de Grand Canyon of elegant wuivende slierten zeewier.
We geloven als individuen graag dat we origineel zijn, maar dat is verbeelding.
Dit jaar moedigde Henk a.k.a. Luuk1945 mij aan om te experimenteren met spiegelingen in het water. Zijn woorden indachtig nam ik onlangs foto’s voor de herfstkleur blauw. Dat log bevat een bijna psychedelisch tafereel. Je ziet een grillige reflectie in het water van een vijver. Zodra je weet dat het om een vijver gaat, herken je de bomen en blauwe lucht in het lijnenspel.
Ik heb daar een hele serie foto’s genomen. Het zijn klassieke plaatjes van bomen langs de oever met overhangende takken in herfsttinten. Een enkele foto is best aardig gelukt, maar stelt als kunstobject weinig voor.
Tot je inzoomt op kleine stukjes van de weerspiegelingen. Een paar vierkante centimeters hier en een rechthoekje daar. Dan komen de waterschilderingen in uiteenlopende stijlen tevoorschijn. Psychedelisch, surrealistisch, pointillistisch, vol optische illusies en impressionistisch. Zie bijvoorbeeld de twee foto’s hierboven en -onder.
Het effect doet denken aan kunst uit de vroege jaren zeventig. Deze stijl is redelijk psychedelisch, nietwaar? Nou, ik begrijp nu waar het idee vandaan komt. Die hippie-artiesten deden wel alsof ze creatief high waren, maar ze hebben gewoon lang in het water gestaard.
Blauw, denk ik, blauw. Wat is er medio november in hemelsnaam nog blauw? Nergens valt wat blauws te bekennen. Alle blauwe bloemen zijn verdord en er is geen blauwe paddenstoel te vinden. Voor de blauwige waas van eucalyptusbladeren moet je in Australië zijn. In Nederland is er niets inheems blauw. Nou ja, behalve een paar vergeten bosbessen misschien. En de heldere hemel, maar dat geldt voor ieder seizoen.
Zal je net zien bij de laatste kleur in de serie. Valt er geen blauw natuur- fenomeen te fotograferen. Hoewel? Regen is kenmerkend voor de herfst. Daarom heb ik de tuin van de Koningin van de Vrede bezocht. (Echt hoor, tijdens de herfst verblijf ik continu in een sprookjeswereld.) Dit is het resultaat: ‘Herfstpalet met blauw en goud in de vijver van Regina Pacis’. Voilà.
Wat is nu eigenlijk kunst? Als ik in Italië ben, vind ik bijna alles mooi. Goudbrokaat en zijdefluweel: ze houden van hetzelfde materiaal. Dan Nederland. Hier houden mensen van Piet Hein Eek, moderne kunst en industrieel. Alleen denk ik daarbij: ‘Mwah, kweenie. Is dát nou kunst? Is dit nou mooi? ’t is zo simpel en zo rechtlijnig allemaal. En vooral zo káál.’
Vandaar die twijfel. Neem bovenstaande foto van beukenblaadjes uit de serie Sneeuwwit met goud. Is dit elegant? Of valt dit in de kitsch categorie van zo’n orchideeëntak op de vensterbank van een Chin.-Ind. Restaurant?
Dan de foto hieronder met enkele blaadjes in het ijs. Beeldt je eens in dat het een close-up is van een schilderij. Een steeltje en een puntje piepen speels boven het gladde oppervlak uit. Rembrandt zou dat steeltje met één kunstige dikke streep precies zo hebben gemaakt. En mind you, hij en ik zijn allebei van geboorte Leids. Dan moet dit wel kunst zijn, toch?
