De caissière achter de pas geopende kassa ziet dat het poortje de doorgang nog verspert. Verschrikt zegt ze dat ze vergeten is het te ontgrendelen. Ze drukt op een knopje en vraagt of ik het poortje wil ‘opbeuren’. Opbeuren? Dat woord ken ik alleen in de betekenis van ‘opvrolijken’ of ‘troosten’. Bijvoorbeeld wanneer iemand verdrietig is of pech heeft gehad. Ze maakt er een gebaar bij, zodat ik haar begrijp. Daarom til ik het poortje een stukje op, waarna het open gaat.
Vier jaar na de verhuizing van Zuid-Holland naar Gelderland hoor ik nog regelmatig nieuwe uitdrukkingen. Nieuw althans voor mij. Het inburgeren gaat overigens voorspoedig. Onlangs betrapte ik mezelf op de gedachte dat ik de voordeur moest ‘losmaken’. Alsof hij klemde of vast zat. Dit zou ik in Leiden nooit zo hebben gedacht. De deur zat namelijk gewoon op slot en moest ‘van het slot af worden gehaald’.
Het zal nog wel een paar jaar duren, maar dan weet ik op Gelders taalgebied echt alles van de hoed en de rand.
Welke typisch Gelderse uitdrukkingen (als ik het zo mag noemen) ken jij?
Ik heb de pipe leug (misschien meer Achterhoek en Twente) betekent: ik ben moe en kap er mee.
De pijp is leeg. Daar kan ik mij iets in die betekenis bij voorstellen.
Opbeuren in de zin van optillen ken ik ook vanuit Brabant. Al moet ik eerlijk zijn, dat er in de Philipswijk waar ik ben opgegroeid maar weinig echte Brabanders woonde. Dus wie weet is mijn Brabands net zo nep als Zoon zijn Limburgs.
‘Opbeuren’ staat met die betekenis ook in mijn oude Dikke van Dale en wordt dus kennelijk in meer regio’s zo gebruikt.
Gut, laat ik nu altijd mijn moeder hebben geloofd die zei dat ‘de deur los’-doen Zwols was… Zij kwam uit Brabant… Mooi blogje, leuke foto’s erbij! 🙂 Ik ga weer eens even ‘bijlezen’. Is dat een goed woord?
Misschien is de uitdrukking van ‘de deur los doen’ de provinciegrens overgesprongen.
Achterhoekers spreken naar mijn idee ook half Duits, dus grenzen zeggen weinig. ‘Bijlezen’ ken ik ook. Is vast ABN. 😉
Ja, da’s dan weer anders ‘bij’ dan je haar bij de kapper laten ‘bijknippen’ 😉
Ook in Drenthe doen we de deur los 🤔🤔
Nu nog een paar provincies er bij en dan blijkt dit een algemeen gangbare uitdrukking te zijn. 😉
De deur losmaken heb ik eerder gehoord.
Hier komt er nog eentje: Hebbie in de box kakt? (Heb je in je broek gepoept?)
Die ‘box’ zou ik zo niet hebben herkend, maar ‘kakt’ wel. Er bestaat zelfs een spel dat ‘Rakker kakt’ heet en dat laat weinig aan de verbeelding over. Wat ze al niet verzinnen. 😉
In Twente doen we de deur ook los. Misschien kent alleen de Randstad dat niet?
Dat laatste zou zomaar kunnen.